Συνέντευξη στο Δημήτρη Β. Τριανταφυλλίδη
Γεννημένη το 1985 η Αγλαϊα Σολοβιόβα, ζει και δημιουργεί στη γενέθλια πόλη της, το Κίροφ. Απόφοιτος του Κρατικού Πανεπιστημίου Ανθρωπιστικών Σπουδών της πόλης Βιάτκα, σήμερα εργάζεται ως ηθοποιός, χορογράφος και σεναριογράφος στο «Θέατρο της οδού Σπάσκι». Ποιήματά της έχουν τιμηθεί με βραβεία στο λογοτεχνικό διαγωνισμό «Στον άνεμο του χρόνου» της Αγίας Πετρούπολης και του περιοδικού «Νιφορμάτ» της Μόσχας». Συμμετείχε επίσης στο «Φεστιβάλ Τεχνών» στην πόλη Βιάτκα, στο Φεστιβάλ «Μάθε τον ποιητή» στο Πέρμ (2009, 2010), στο Φεστιβάλ «Νεαρός λογοτέχνης» στο Νίζνι Νόβγκοροντ το 2010, στο Φεστιβάλ «Λέξη Νόβα» στο Περμ το 2012. Όλα τα προηγούμενα χρόνια συμμετείχε σε πολλά poetry slam στην Μόσχα και σε άλλες πόλεις.
Ενδιαφέρουσα προσωπικότητα με πολυσχιδή δραστηριότητα, πνεύμα ανήσυχο και δημιουργικό η Αγλαΐα Σολοβιόβα αποτελεί σήμερα μια από τις πιο δυνατές φωνές της σύγχρονης ρωσικής λογοτεχνίας. Ποιήματά της μεταδίδονται από το ραδιοφωνικό σταθμό «Κουλτούρα» της Μόσχας, ενώ η ίδια χορογραφεί και σκηνοθετεί περφόρμανς όπου συνδυάζεται η ποίηση με τη μουσική και το χορό.
Πότε είδατε τυπωμένο το πρώτο σας ποίημα;
Το 2008 ή το 2009. Στο συλλογικό τόμο «Στον άνεμο του χρόνου» στην Αγία Πετρούπολη. Ήμουν πια μεγάλη κοπέλα. Είχα αποφοιτήσει από το πανεπιστήμιο. Τότε όμως ήταν που έμαθα για πρώτη φορά ότι ποιήματα όχι μόνο μπορείς να γράφεις, αλλά και να τα δείχνεις σε κάποιον, ότι σε κάποιον χρειάζονται τα γράμματά του, όπως και σ’ εμένα. Είναι ένα μεγάλο δώρο αυτό.
Ποιο ρόλο παίζουν τα όνειρα στο έργο σας;
Αγγίξαμε ένα πολύ ενδιαφέρον θέμα. Τα όνειρα είναι ένα πολύ σημαντικό πράγμα για μένα. Είναι εκείνο που με βοηθάει να βγω εκτός πλαισίων. Όχι πάντα, φυσικά, μα πολύ συχνά γεννούν μορφές και σκέψεις ή ακόμη προσφέρουν και λύσεις σε καθημερινά ζητήματα, οι οποίες δεν μπορούν να προκύψουν σ’ εκείνο τον κόσμο, τον οποίο συνηθίσαμε να αποκαλούμε ρεαλιστικό. Καταγράφω πολλά από τα όνειρα που βλέπω. Σκέφτηκα μάλιστα ότι θα είχε ενδιαφέρον να φτιάξω ένα βιβλιαράκι με τα όνειρά μου. Κι αυτό γιατί συνήθως τα όνειρά μου είναι ολόκληρες ιστορίες. Έτοιμα θέματα για κάποιο διήγημα ή για τον κινηματογράφο.
Ποιο ποίημα ζηλεύετε και θα θέλατε να το είχατε γράψει εσείς;
Αν κατάλαβα καλά το ερώτημα , θα πρέπει να σας πω πως ναι υπάρχουν ήρωες, σε άλλους ποιητές, τους οποίους θα ήθελα να έχω σκεφτεί εγώ, αλλά δυστυχώς τους έχουν επινοήσει κάποιοι άλλοι. Συνάμα όμως, αν θα μπορούσα να επινοήσω κάτι που δεν μπορώ να επινοήσω, δεν θα ήμουν εγώ. Εγώ, ευτυχώς, δεν είμαι ο Μπρόντσκι. Απ’ ό,τι φαίνεται, γράφω πολύ απλά. Γράφω βιωματικά, γυναικεία και πολύ έντιμα. Βέβαια, αν δω στο κείμενο κάποιου άλλου κάτι γοητευτικό, τότε προσπαθώ να το φέρω στα δικά μου μέτρα. Δε ντρέπομαι καθόλου να πάρω μια ξένη σκέψη και να την επεξεργαστώ με το δικό μου τρόπο. Το ποίημα θα είναι, έτσι κι αλλιώς, εντελώς διαφορετικό. Δεν μπορώ όμως να υποκρίνομαι πως όχι, αυτό δεν με ενδιαφέρει.
Αν αναφερθώ σε συγκεκριμένο ποίημα, τότε θα πω πως θα ήθελα να γράψω το ποίημα του Τσάρλς Μπουκόφσκι « Βλέπω πως πίνεις από το σιντριβάνι…» καθώς επίσης και το ποίημα του Χουάν Ραμόν Χιμένεθ «Φεύγω, ενώ το πουλί θα κελαηδά όπως κελαηδούσε…». Όπως είπα όμως δεν θα ήμουν εγώ. Είναι καλό που υπάρχουν αυτά τα ποιήματα, που μπορούμε να τα διαβάζουμε και να τα απολαμβάνουμε. Γενικά, θα ήθελα να μάθω να γράφω όχι μόνο γυναικεία, αλλά και ανθρώπινα. Προς το παρόν νομίζω πως δεν τα καταφέρνω όμως.
Ποιος είναι ο αγαπημένος σας ποιητής;
Ο Ιωσήφ Μπρόντσκι και ο Πωλ Ελυάρ.
Σε ποια ποιητική εποχή θα θέλατε να ζείτε;
Μου αρέσει η εποχή μας. Παρόλο που με μεγάλη ευχαρίστηση θα έκανα ένα ταξίδι στη δεκαετία του ’60 του εικοστού αιώνα. Στο Πολυτεχνικό Μουσείο θα πήγαινα να ακούσω την Αχμαντούλινα. Θα ήθελα να πιω μαζί με την Γιλένα Σβάρτς. Και να κάνω βόλτα, εννοείται, με τον Μπρόντσκι, χωρίς να ανοίξω το στόμα μου. Ενδιαφέρον θα είχε να παρακολουθήσω μια διάλεξη του Γκουμιλιόφ, μα αυτή είναι μια εντελώς διαφορετική εποχή.
Ομοιοκαταληξία ή ελεύθερος στίχος;
Μου αρέσει και το ένα και το άλλο. Εξαρτάται από το πώς θα διατυπωθεί καλύτερα η σκέψη. Εγώ απλά προσαρμόζομαι. Για δείτε. Ιδού μια ομοιοκαταληξία:
Έτσι και αλλιώς μ’ αρέσει
ανάλογα πως θα ταιριάξει η σκέψη
μια ιδέα εγώ γεννάω
στο χαρτί την καταγράφω.
Η ομοιοκαταληξία όμως, θα πρέπει να πω, πως είναι μια ιδιαίτερη απόλαυση. Για μένα, ωστόσο, το ποίημα είναι μουσική. Η ομοιοκαταληξία (η οποία μπορεί να μην είναι μόνο επιφανειακή αλλά και πολύ εσωτερική) είναι μεγάλη υπόθεση για την μουσικότητα του στίχου.
Ποια είναι η σχέση σας με την άποψη που θέλει την ποίηση ως μυθοπλασία; Σας αρέσει να διηγείστε ιστορίες στα ποιήματά σας;
Απολαμβάνω ιδιαίτερα όταν γράφω ιστορίες σε στίχους. Το βρίσκω εξαιρετικά ενδιαφέρον. Το τελευταίο όμως διάστημα γράφω για καταστάσεις. Οι ιστορίες κάπου έχουν χαθεί.
Γράφετε παραμύθια. Για μικρούς ή για μεγάλους; Ποιες ιστορίες αφηγείστε σε αυτά;
Αναπάντεχη ερώτηση. Είχα ξεχάσει πως έχω γράψει παραμύθια. Σας ευχαριστώ που μου το θυμίσατε. Κανείς δε ξέρει γι’ αυτό. Τώρα όμως το έμαθαν. Τα παραμύθια τα γράφω για μένα. Κάπου μέσα μου είμαι κι εγώ παιδί. Και όσα παραμύθια δεν μου έχουν πει, τα επινόησα μόνη μου. Νομίζω πως, μάλλον, απευθύνονται σε όλους.
Τι σημασία έχει για εσάς το γεγονός ότι ζείτε στη Ρωσία; Θα μπορούσατε να ζήσετε οπουδήποτε αλλού; Υπάρχει στη ζωή κάτι το τόσο σημαντικό που υπάρχει μόνο στη Ρωσία και ποιο;
Αγαπώ τη Ρωσία πάρα πολύ. Με πάθος. Μπορεί να ακούγεται υπερβολικό αλλά είναι η αλήθεια. Έτσι είναι. Αγαπώ και άλλες χώρες. Γενικά μου αρέσει να ταξιδεύω. Θα μπορούσα να ζω οπουδήποτε, αρκεί να έκανα ενδιαφέροντα πράγματα. Αρκεί να είχα κοντά μου αγαπημένους ανθρώπους. Το μέρος δεν είναι το πρωταρχικό. Επαναλαμβάνω όμως ότι αγαπώ πολύ να ταξιδεύω. Έχω ταξιδέψει πολύ, κυρίως στην Ευρώπη. Θα ήθελα να ταξιδέψω κι άλλο. Θα ήθελα να κάνω βόλτες στην Κούβα, αλλά και στην Ισλανδία. Στην Ελλάδα, δεν έχω έρθει ακόμη. Θα ήθελα να κάνω μοναχικές βόλτες στη Λέσβο. Δεν μπορώ να φανταστώ πώς είναι εκεί. Αναφορικά με το τι υπάρχει εδώ που δεν υπάρχει πουθενά αλλού; Μα φυσικά η ιδιαίτερη ρωσική ψυχοσύνθεση. Αυτό δεν εξηγείται με λόγια. Είναι μια πολύ μεγάλη και παράξενη ψυχή. Παράξενη, μάλιστα, ακόμη και για εμάς τους ίδιους (γελάει). Μου αρέσει ο χειμώνας. Το χιόνι.
Ζείτε σε μια επαρχιακή πόλη. Νιώθετε ξεκομμένη από την πνευματική ζωή της χώρας;
Ταξιδεύω πάρα πολύ, γι’ αυτό και δε νιώθω αποκομμένη. Το αντίθετο μάλιστα. Μερικές φορές σε μια μεγάλη πόλη η αποξένωση γίνεται πολύ πιο αισθητή, απ’ ό,τι σε μια μικρή. Εδώ τουλάχιστον μπορεί να βλέπεις τα πράγματα αποστασιοποιημένα.
Γράφετε ποιήματα, χορεύετε, γράφετε σενάρια για τον κινηματογράφο. Υπάρχει όριο στη δημιουργία;
Δεν υπάρχουν όρια στη δημιουργία. Όπως δεν υπάρχουν νικητές ή ηττημένοι. Στα μαθηματικά υπάρχουν μόνο το όριο και το ολοκλήρωμα. Θυμάμαι στο σχολείο όταν αυτά τα δύο, τα όρια και τα ολοκληρώματα, ήταν πολύ δύσκολα για μένα. Έγραφα κι έσβηνα το πρόχειρο διαγώνισμα πέντε ή έξι φορές. Γενικά όμως τα πήγαινα καλά με τα μαθηματικά.
Τι είναι τα ποιήματα – χοροί; Πώς προέκυψε αυτή η ιδέα;
Τα ποιήματα – χοροί είναι ένα σχέδιο το οποίο στηρίζεται στη σύνθεση ήχου-λέξης-κίνησης, και κατ’ αυτόν τον τρόπο είναι συνένωση του χορού, της μουσικής και της ποίησης σε ένα ενιαίο σύνολο.
Είναι μια απόπειρα να αναπτύξουμε μια σύνθεση, στη μεθόριο ανάμεσα στον καλλιτεχνικό λόγο, το δραματικό έργο, το χορό και το μουσικό κοντσέρτο.
Κυρίαρχο στοιχείο είναι η ποίηση, αν και μερικές φορές αυτό το όριο χάνεται…
Σε κάθε περίπτωση όμως, η ιδέα γεννήθηκε από τα ποιήματα. Και μάλιστα, το σχέδιο αυτό είχε ως κεντρική ιδέα να είναι μια μοναδική περφόρμανς. Βέβαια, τελικά τη δείξαμε στην πόλη Κίροφ, στην Περμ, στην Τούλα, στο Τσεμποκσάρι. Σε μεγάλες και σε μικρές σκηνές. Τώρα ετοιμάζουμε μια παρόμοια παράσταση με τίτλο «Ποιήματα -χοροί 2». Θα συνυπάρχουν η ποίηση, το έργο του καλλιτέχνη, οι πλαστικές τέχνες και η μουσική. Έμφαση θέλουμε αυτή τη φορά να δώσουμε στο έργο του καλλιτέχνη. Εννοείται όμως πως τα ποιήματα θα είναι η βάση όλων αυτών.
Ποιο ρόλο διαδραματίζει η μουσική στη ζωή και τη δημιουργία σας;
Δεν πηγαίνω πουθενά χωρίς τον player μου. Η μουσική διορθώνει ή υπογραμμίζει τη διάθεσή μου. Μου είναι αναγκαία. Ευγνωμονώ τους ανθρώπους που διαμορφώνουν το μουσικό αισθητήριο. Ο άνθρωπος έρχεται και παρέρχεται. Η μουσική μένει.
Ο κόσμος των αισθημάτων (αγάπη, μίσος κλπ) πώς επηρεάζει το δημιουργικό σας έργο;
Εγώ γράφω μόνο για τον έρωτα. Δεν ασχολούμαι με το art therapy. Υπό την έννοια ότι δε γράφω για το μίσος. Είναι βρωμιά. Ο έρωτας όμως όχι. Όλα είναι έρωτας, σε διαφορετικό βαθμό. Όταν βιώνω έντονα συναισθήματα δεν μπορώ να γράψω. Τότε μπορώ μόνο να γελάσω ή να κλάψω. Ή να χορέψω μέσα στο δωμάτιο. Γράφω όταν υπάρχει κάτι, αλλά όχι ακραίο. Όταν είναι μυστικό. Όταν ξέρω ότι κάτι μου συμβαίνει. Το να γελάσω ή να κλάψω δεν είναι διέξοδος.
Ποια σχέση έχετε με τα πράγματα;
Δεν δένομαι με τα πράγματα. Αν σε κάποιον χρειάζεται κάτι που έχω του το δίνω. Η ζωή μου είναι το τετράδιο με τους στίχους μου. Το δίνω όμως σε ανθρώπους που εμπιστεύομαι για να το χρησιμοποιούν. Για να υπάρξει η σύνθεση.
Δεν έχω φυλακτά. Έχω ανθρώπους. Αν ένας αγαπημένος μου άνθρωπος με κεράσει μια καραμέλα, μπορεί να φυλάξω το περιτύλιγμά της για μεγάλο χρονικό διάστημα, μέσα στις σελίδες του διαβατηρίου μου. Με τον ίδιο τρόπο μπορώ να μαζέψω ένα φυλλαράκι από το δρόμο και να το κουβαλάω στο πορτοφόλι μου. Στη συνέχεια, βέβαια, θα το πετάξω. Ή θα το δώσω σε κάποιον που το χρειάζεται (γελάει).
