Με ένα διπλό τεύχος, συνολικής έκτασης 800 και πλέον σελίδων, το περιοδικό «Στέπα» τιμάει την επέτειο των 200 χρόνων από τη γέννηση του μεγάλου Ρώσου συγγραφέα Φ. Μ. Ντοστογιέφσκι.
Στο ειδικό αυτό αφιέρωμα περιλαμβάνονται τα σημαντικότερα έργα της ρωσικής γραμματείας, ξεκινώντας από τον 19ο αιώνα και καταλήγοντας στον 21ο. Ταυτόχρονα, δημοσιεύονται έργα ειδικά γραμμένα για αυτό το αφιέρωμα από Έλληνες λογοτέχνες και στοχαστές, ενώ στο τέλος του Β’ τόμου, περιλαμβάνονται «Αντίδωρα
» στο μεγάλο ανατόμο της ανθρώπινης ψυχής, έργα λογοτεχνών, εμπνευσμένα από το έργο του.
Η ύλη του Α’ τόμου του αφιερώματος, ξεκινάει με τα «Ονειροπολήματα σε ποίηση και πρόζα της Πετρούπολης» του Ντοστογιέφσκι, τα οποία παρουσιάζονται για πρώτη φορά την ελληνική γλώσσα και συνεχίζει με ένα άλλο μικρό του διαμάντι με τίτλο «Το έλατο κι ο γάμος».
Σε μία προσπάθεια ανάδειξης διαφόρων πλευρών της ζωής του Ντοστογιέφσκι, στο τεύχος παρουσιάζεται ένα τμήμα της αλληλογραφίας του με τον Βλαδίμηρο Σολοβιόφ, της αλληλογραφίας της χήρας του με τον σπουδαίο Ρώσο θεολόγο π. Σεργκέι Μπουλγκάκοφ και ακολουθεί η διαβόητη επιστολή του Ν. Ν. Στράχοφ προς τον Λεβ Τολστόι, η οποία είχε προκαλέσει σκάνδαλο την εποχή που δημοσιοποιήθηκε, αλλά και αποτελεί ενδεικτική του τρόπου με τον οποίο αντιμετώπιζε τον Ντοστογιέφσκι, ένα τμήμα του λογοτεχνικού και εκδοτικού κατεστημένου.
Ο φίλος του και γενάρχης της ρωσικής εθνικής φιλοσοφικής σχολής Βλαδίμηρος Σολοβιόφ ακολουθεί με ένα σημαντικό κείμενο-προσέγγιση της ζωής και του έργου του Ντοστογιέφσκι, το οποίο έρχεται να συμπληρώσει ο Β. Β. Ροζάνοφ με το δικό του κείμενο αναφορικά με τη διένεξη των δύο αυτών κορυφαίων στοχαστών.
Ο γνωστός κριτικός Βίκτωρ Σκλόφσκι, στο κείμενο που δημοσίευσε με αφορμή τα 150 χρόνια από τη γέννηση του συγγραφέας, αναδεικνύει τις διαφορές ανάμεσα στη ρωσική και δυτική προσέγγιση του έργου του.
Ακολουθεί ο Δημήτρης Β. Τριανταφυλλίδης που ασχολείται με την «προφητική αγωνία» του Ντοστογιέφσκι, ως συμπλήρωμα του άρθρου του Λεβ Σεστόφ, ο οποίος αμφισβητεί ευθέως αυτό το «χάρισμα» του Ντοστογιέφσκι, αναδεικνύοντας τις άστοχες προβλέψεις του, ιδίως όσον αφορά στις πολιτικές εξελίξεις της εποχής, αλλά και τα μεγαλεπήβολα όνειρα του συγγραφέα για τη δημιουργία της «μεγάλης ρωσοελληνικής αυτοκρατορίας με έδρα την Κωνσταντινούπολη».
Ο Κωνσταντίν Μοτσούλσκι, ο πιο σημαντικός από τους μελετητές της ζωής και του έργου του Ντοστογιέφκσι, καταθέτει μία ενδιαφέρουσα προσέγγιση του συγγραφέα, συνδυάζοντας λεπτομέρειες από τα μυθιστορήματα με την προσωπική του ζωή, ενώ ο σπουδαίος π. Σεργκέι Μπουλγκάκοφ στον «Ακάνθινο στέφανό» του αποτιμά την επίδραση του συγγραφέα στην επέτειο των 25 χρόνων από την εκδημία του.
Ο Μιχάλης Πάτσης ιχνηλατεί την «είσοδο» του Ντοστογιέφσκι στα ελληνικά γράμματα, παρουσιάζοντας τις πρώτες μεταφράσεις του έργου του.
Με τα θρησκευτικά ζητήματα στο έργο του Ρώσου συγγραφέα, καταπιάνονται ο εκλεκτός γιος της ρωσικής διασποράς, θεολόγος και ιερέας π. Γεώργιος Φλορόφσκι, ο άλλος μεγάλος Ρώσος στοχαστής Νικολάι Αρσένιεφ, ενώ ο Νικολάι Μπερντιάγιεφ προσπαθεί να τον τοποθετήσει στο πλαίσιο της ρωσικής επανάστασης ως έναν από τους δαίμονές της.
Το πρόβλημα της ελευθερίας στον Ντοστογιέφσκι απασχολεί τον Ααρών Στάινμπεργκ, σε κείμενο του που δημοσιεύτηκε στις αρχές της δεκαετίας του ’20 και προκάλεσε μεγάλες συζητήσεις στους κύκλους της ρωσικής διασποράς και όχι μόνο.
Ο Δημοσθένης Γεωργοβασίλης στο εκτενές του δοκίμιο, μελετάει ένα ιδιαίτερα σημαντικό φαινόμενο της ρωσικής ιστορίας, τον μηδενιστικό αναρχισμό στο έργο του Ντοστογιέφσκι και του μεγάλου του ανταγωνιστή Ιβάν Τουργκιένιεφ.
Ο Ντοστογιέφσκι, όμως, δεν άφησε αδιάφορους και τους Έλληνες λογοτέχνες. Απόδειξη τούτου είναι τα δύο κείμενα του Τίτου Αναστασιάδη που δημοσιεύονται στον Α’ τόμο, με την επιμέλεια της Σταυρούλας Τσούπρου.
Ο Αντρέι Μπέλι, εκ των πατέρων του ρωσικού συμβολισμού ασχολείται με την σχέση του Ντοστογιέφσκι και του Ιψέν, ενώ η Ζωήλ Καρέλη με τη σχέση του Ρώσου συγγραφέα με τον Τ. Σ. Έλιοτ.
Το μοτίβο της μοίρας στον Ρασκόλνικοφ και στη Μήδεια, διαπραγματεύεται η Ευγενία Λιτίνσκαγια, καθηγήτρια του Πανεπιστημίου του Πετροζαβόσκ, ενώ η Τατάνα Κασάτκινα, πρόεδρος της επιτροπής Ντοστογιέφσκι της Ρωσικής Ακαδημίας Επιστημών, προσεγγίζει με φρέσκια ματιά τα προβλήματα κατανόησης και περιγραφής της θεολογίας του Ντοστογιέφσκι.
Η ηρωική μορφή της ρωσικής διασποράς, η Δίκαιη των Εθνών, η Ρωσίσα Σιμόν Βέιλ, μοναχή Μαρία Σκοπτσόβα, αναλύει τον Ντοστογιέφσκι ως καλλιτέχνη και ψυχολόγο.
Την άποψη του ίδιου του Ντοστογιέφσκι για την θεατρική διασκευή των μυθιστορημάτων του, παρουσιάζει μέσα από την αλληλογραφία του ο βιογράφος του Λεονίντ Γκρόσσμαν.
Τελικά, ποια η σχέση του Ντοστογιέφσκι και των προβλέψεων του στα μυθιστορήματα του σχετικά με τους Μπολσεβίκους, είναι το ερώτημα, στο οποίο προσπαθεί να απαντήσει ο Φιοντόρ Στεπούν.
Ο Αλεξάντρ Πλέστσεφ, ο οποίος μας κληροδότησε πολύτιμα Απομνημονεύματα για πολλούς Ρώσους συγγραφείς, μοιράζεται με τους αναγνώστες του περιοδικού, τις μνήμες που είχε από τις συναντήσεις του με τον Ντοστογιέφσκι.
Ο Ανατόλι Λουνατσάρσκι, ο πρώτος υπουργός Παιδείας των Μπολσεβίκων, καταθέτει την πολεμική του απέναντι στον Μιχαήλ Μπαχτίν και την άποψή του για το «πολυφωνικό» μυθιστόρημα του Ρώσου συγγραφέα.
Ο Α’ τόμος, ολοκληρώνεται με μία σημαντική συνεισφορά του Αχιλλέα Σύρμου για το ντοστογιεφσκικό συγκείμενο στη λογοτεχνία των αλβανικών γκουλάγκ.
Ο Β’ τόμος του αφιερώματος, ξεκινάει με ένα κεφάλαιο από το σημαντικό δοκίμιο του Βιατσεσλάβ Ιβάνοφ «Μυθιστόρημα -τραγωδία», το οποίο θεωρείται από τις πιο εμβριθείς αναλύσεις του έργου του Ντοστογιέφσκι, παρά το γεγονός ότι προκάλεσε πολλές συζητήσεις και αντιπαραθέσεις την εποχή της δημοσίευσής του.
Είναι, τελικά, η πατρολογία βιολογικό φαινόμενο, αναρωτιέται ο Δημοσθένης Γεωργοβασίλης, ενώ ο Νικολάι Μπερντιάγιεφ, προσεγγίζει τον Σταβρόγκιν, τον ήρωα του Ντοστογιέφσκι με πολλή αγάπη και περίσκεψη, προσπαθώντας να διακρίνει σε αυτόν αρχετυπικά χαρακτηριστικά του ρωσικού εθνικού χαρακτήρα.
Ο Σίμος Ανδρονίδης ασχολείται με τους Αδελφούς Καραμάζοφ στο δικό του κείμενο. Αμέσως παρακάτω, ο Νικολάι Λοσσκι μας προσφέρει μία εξαιρετική ανάλυση του πρίγκιπα Μίσκιν. Με το ίδιο θέμα, τον «Ηλίθιο», ασχολείται και ένας από τους πιο ενδιαφέροντες Ρώσους φιλοσόφους του 20ού αιώνα, ο Ιβάν Ιλίν.
Ο Μπορίς Βιστσεσλάφτσεφ διαπραγματεύεται το ζήτημα της αθανασίας στο έργο του Ντοστογιέφσκι, αναδεικνύοντας έτσι ένα ζήτημα που απασχολούσε πολύ τον Ρώσο συγγραφέα.
Ο Ντμίτρι Μερεζκόφσκι, στο κείμενο του που δημοσιεύτηκε για την επέτειο των 25 χρόνων από τον θάνατο του Ντοστογιέφσκι, τον χαρακτηρίζει ως προφήτη της ρωσικής επανάστασης, πιστός στις εσχατολογικές του θεωρήσεις, ενώ ο Σεργκέι Λεβίτσκι παραδίδει μαθήματα αναλυτικής φιλοσοφίας εξετάζοντας τα έργα του συγγραφέα των μεγάλων μυθιστορημάτων.
Ακολουθούν δύο κείμενα του Βασίλι Ροζάνοφ, στα οποία αναφέρεται αφενός μεν στις διαλέξεις που έδωσε ο ίδιος και, αφετέρου, στις οικονομικές και πολιτικές απόψεις του συγγραφέα των «Δαιμονισμένων».
Ο Έλληνας λογοτέχνης και στοχαστής Κώστας Χατζηαντωνίου καταπιάνεται στο κείμενο του, το οποίο γράφτηκε ειδικά για το αφιέρωμα με τον ιππότη της ενσυνείδητης αδράνειας, στο πρόσωπο του κεντρικού ήρωα του έργου του Ντοστογιέφσκι «Υπόγειο».
Ο «Σωσίας» αποτελεί το αντικείμενο δύο ξεχωριστών αναλύσεων που δημοσιεύονται στο αφιέρωμα της «Στέπας». Η πρώτη ανήκει στην γραφίδα της Έλενας Χατζόγλου και ασχολείται με τον ᾶνεξερεύνητο εαυτό» του ήρωα. Η δεύτερη, προέρχεται από το χώρο της ψυχανάλυσης και υπογράφεται από την Άννα Αλεξοπούλου, την οποία απασχολούν οι συνηχήσεις με το ντοστογιεφσκικό διακείμενο στο ελληνικό μυθιστόρημα του 20ού αιώνα.
Ο Χρήστος Χωμενίδης, επιχειρεί μια αποδόμηση ενός έργου του Ντοστογιέφσκι και, συγκεκριμένα του «Αιώνιου συζύγου», αναδεικνύοντας μία πλευρά της συγγραφικής δραστηριότητας, την οποία πολλοί προσπαθούν να αγνοούν, την αποτυχία της μετουσίωσης της σύλληψης σε αξιόλογο λογοτεχνικό έργο.
Η Σταυρούλα Τσούπρου μας παρουσιάζει το έργο του Ντοστογιέφσκι, όπως αυτό αποτυπώθηκε στο έργο του ακαδημαϊκού Τίτου Αναστασιάδη.
Ο Λεονίντ Γκρόσσμαν μοιράζεται τις συζητήσεις που είχε για τον Ντοστογιέφσκι με τον Ρώσο δραματουργό Λεονίντ Αντρέγιεφ και ο Ιωσήφ Μπρόντσκι ξιφουλκεί με τον Μίλαν Κούντερα για την αξία, τη σημασία και τη θέση του Ντοστογιέφσκι στον ρωσικό πολιτισμό, με αφορμή την εισβολή των Σοβιετικών στην Τσεχοσλοβακία το 1968.
Ο Γκεόργκι Φλίντεντερ, ο σπουδαίος Ρώσος φιλόλογος και στοχαστής με δύο κείμενα του, προσεγγίζει τη σχέση του Ντοστογιέφσκι με τον Καντ και το κοινό ευρωπαϊκό μας σπίτι, αλλά και με τον Χοσέ Ορτέγκα ι Γκασέτ και το πόσο επηρέασε το έργο του Ισπανού φιλοσόφου.
Ποια είναι η θέση της ομορφιάς στο έργο του Ντοστογιέφσκι, είναι το ερώτημα που απασχολεί τον Ρώσο θεολόγο και φιλόσοφο π. Βασίλι Ζενκόφσκι στο κείμενο που δημοσιεύεται, ενώ ο Ντμίτρι Λιχατσόφ, αυτή η σπουδαία και ευγενική μορφή της ρωσικής γραμματείας του 20ου αιώνα, προσπαθεί να καταγράψει την αγωνιώδη κίνηση του Ντοστογιέφσκι ανάμεσα στο πραγματικό και το φανταστικό.
Ο αυστηρός Λεβ Καρσάβιν, τολμάει να ασχοληθεί με ένα θέμα ταμπού στη ρωσική γραμματεία και ειδικότερα, με τον πατέρα Καραμάζοφ ως ιδεολόγο και πρότυπο του έρωτα, σε ένα κείμενο που θα προκαλέσει αμηχανία στους αναγνώστες, οι οποίοι έχουν συνηθίσει να διαβάζουν πιο συντηρητικά κείμενα.
Ο Δημήτρης Β. Τριανταφυλλίδης, παρουσιάζει ευσύνοπτα την επίδραση του Φ. Μ. στο μοναδικό στην ευρωπαϊκή ιστορία φαινόμενο της ρωσικής φιλοσοφικής και θεολογικής Αναγέννησης, η οποία έχει προσφέρει τόσα πολλά στον κοινό στοχασμό Ανατολής και Δύσης.
Η Άννα Ρωμάνου ψηλαφεί το έργο του Ντοστογιέφσκι ως εκπαιδευτικό εργαλείο για μια εκ νέου νοηματοδότηση της ζωής και οι νεαροί επιστήμονες Ι. Β. Ρουζίτσκι, Ζ. Σλιβάντσανιν και Δ. Μαρούλης σε μία κοινή ρωσο-ελληνική προσπάθεια ασχολούνται με την απόδοση της ιδιολέκτου του Φ.Ντοστογιέφσκι στα ελληνικά.
Ο Δημήτρης Δουλγερίδης αναρωτιέται «υποφέρω, άρα υπάρχω», κάνοντας μία ανάλυση βιβλίων για τον Ντοστογιέφσκι, ενώ ο Δημήτρης Κωστόπουλος μας περιγράφει τη συνάντηση του Ρώσου συγγραφέα με τον εκπρόσωπο του ρωσικού αναρχισμού και της ατομικής τρομοκρατίας Νετσάγιεφ.
Το αφιέρωμα ολοκληρώνεται με τα «Αντίδωρα» έργα γραμμένα ειδικά για αυτή την επετειακή έκδοση από τους ευαίσθητους Έλληνες λογοτέχνες, Ελένη Λαδιά, Νατάσα Κεσμέτη, Βασίλη Καραγιάννη, Γεωργία Τριανταφυλλίδου, Πόλυ Χατζημανωλάκη, Αγγελική Πεχλιβάνη, Κωνσταντίνα Σιαχάμη και Δημήτρη Αγγελή.
ΔΙΑΝΟΜΗ
άΠειρος χΩρα
Θοδωρής Παντούλας
6975835988
2221062626
