Τζίγκα Βέρτοφ, ψευδώνυμο του Νταβίντ ‘Αμπελεβιτς Κάουφμαν, γνωστός στη συνέχεια και ως Ντενίς Αμπράμοβιτς ή Ντενίς Αρκάντιεβιτς Κάουφμαν (1895 – 1954), σοβιετικός σκηνοθέτης, ιδρυτής και θεωρητικός του κινηματογράφου τεκμηρίωσης. Στον Τζίγκα Βέρτοφ ο κινηματογράφος οφείλει πολλά, αφού τον εμπλούτισε με πλήθος τεχνικών και συλλήψεων, συμπεριλαμβανομένης και της “κρυφής κάμερας”. Η ταινία του “Ο άνθρωπος με την κινηματογραφική μηχανή (1929) θεωρείται ως το καλύτερο ντοκιμαντέρ όλων των εποχών.
Γεννήθηκε στην πόλη Μπελοστόκ που βρίσκεται στη σημερινή Πολωνία. Ο πατέρας του ήταν παλαιοβιβλιοπώλης, ιδιοκτήτης δύο βιβλιοπωλείων. Αφού ολοκλήρωσε τις εγκύκλιες σπουδές του σε μουσικό σχολείο, συνέχισε στο Ψυχονευρολογικό Ινστιτούτο της Πετρούπολης και στο Πανεπιστήμιο της Μόσχας. Το 1915 άρχισε να χρησιμοποιεί το ψευδώνυμο Τζίκα Βέρτοφ που στα ουκρανικά σημαίνει λυκόπουλο.
Το 1917 άρχισε να εργάζεται στο τμήμα επικαίρων της επιτροπής Κινηματογράφου του δήμου της Μόσχας. Τη διετία 1918 – 1919 ήταν ο δημιουργός των κινηματογραφικών επικαίρων με τίτλο «Κινοεβδομάδα». Το 1922 – 1924 δημιούργησε το κινηματογραφικό περιοδικό «Κινοαλήθεια» που προβάλλονταν στους κινηματογράφους. Εργάστηκε, επίσης, στα στούντιιο «Κουλτκινό», στο 3ο εργοστάσιο κρατικής κινηματογραφίας, στην κινηματογραφική φάμπρικα του Κιέβου κ.α. Έχει γράψει σενάρια για αρκετά από τα ντοκιμαντέρ του. Επίσης, είναι ο συγγραφέας πολλών άρθρων πάνω στη θεωρία του κινηματογράφου. Η ταινία του “Κινηματογράφος – μάτι” το 1924 τιμήθηκε με δίπλωμα και το μετάλλιο στη Διεθνή Έκθεση του Παρισιού.
Ο Τζίγκα Βέρτοφ ήταν ο σκηνοθέτης ενός από τα πρώτα ομιλούντα ντοκιμαντέρ, της «Συμφωνίας του Ντομπάς» («Ενθουσιασμός») το 1930. Έχει γυρίσει τη ταινία «Τρία τραγούδια για τον Λένιν» (1934), μια ταινία που ανήκει στο είδος της κινηματογραφικής δοκιμιογραφίας, την οποία η εφημερίδα «Πράβντα» εκείνη την εποχή, την χαρακτήρισε ως «ένα τραγούδι για ολόκληρη τη χώρα». Η ταινία του “Νανούρισμα” (1937) ήταν αφιερωμένη στα είκοσι χρόνια της σοβιετικής επανάστασης. Κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου πολέμου γύρισε τις ταινίας «Αίμα αντί αίματος, θάνατος αντί θανάτου» (1941) και «Ό όρκος των νέων» αλλά και την «Στα βουνά Αλά – Ταού» (1944), που ήταν αφιερωμένες στον αγώνα του σοβιετικό λαού κατά του ναζισμού. Στη συνέχεια όμως, η επίσημη κρατική λογοκρισία απέρριπτε όλα του τα έργα. Από το 1944 και μέχρι το θάνατό του εργαζόταν ως σκηνοθέτης και μοντέρ των κινηματογραφικών επικαίρων «Νέα της ημέρας» ολοκληρώνοντας 55 εκδόσεις.
Πέθανε στις 12 Φεβρουαρίου 1954.
Από το Κάλεσμα στις αρχές του 1922
…Είστε κινηματογραφιστές: σκηνοθέτες χωρίς δουλειά και καλλιτέχνες χωρίς δουλειά, αμήχανοι εικονολήπτες – διασκορπισμένοι στον κόσμο συγγραφείς σεναρίων,
Είστε το υπομονετικό κοινό των κινηματογράφων με την αντοχή των μουλαριών που κουβαλούν το φορτίο των προσφερόμενων βιωμάτων,
Είστε οι ανυπόμονοι ιδιοκτήτες των κινηματογράφων που δεν έχουν καεί ακόμη, που διψασμένοι αρπάζετε στα αποφάγια του γερμανικού και σπανιότερα του αμερικανικού τραπεζιού
Εσείς περιμένετε, αποδυναμωμένοι από τις αναμνήσεις, εσείς αναστενάζετε ονειροπόλα στο φεγγάρι της νέας σκηνοθεσίας των έξι πράξεων (οι νευρικοί παρακαλούνται να κλείσουν τα μάτια),
Εσείς περιμένετε εκείνο που δεν θα υπάρξει και εκείνο που δεν πρέπει να περιμένετε.
Φιλικά σας προειδοποιώ:
Μην κρύβετε σα στρουθοκάμηλοι τα κεφάλια σας.
Σηκώστε το βλέμμα,
Κοιτάξτε γύρω σας –
Να!
Εγώ βλέπω
Και κάθε παιδικό βλέμμα βλέπει:
Χύνονται στο εσωτερικό,
Τα έντερα των βιωμάτων
Από το στομάχι του κινηματογράφου,
Ανοιγμένου
με τον ύφαλο της επανάστασης.
Να σέρνονται,
Αφήνοντας ένα αιματηρό ίχνος στη γη,
Που τρέμει από τη φρίκη και την αποστροφή.
Όλα έχουν τελειώσει.
Μετάφραση από τα Ρωσικά Δημήτρης Β. Τριανταφυλλίδης
Δημοσιεύτηκε στο #1 τεύχος της Στέπας
