Written by 8:36 am Αργυρός αιώνας, Ιστορία

Μπορίς Παστερνάκ (10/02/1890- 30/05/1960) In memoriam

Ήταν μία ηλιόλουστη, ανοιξιάτικη ημέρα όταν έφτασε το θλιβερό μαντάτο. Στα ημερολόγια, τα απομνημονεύματα και στις συνεντεύξεις πολλών Ρώσων λογοτεχνών, η ημέρα θανάτου του Παστερνάκ αποτυπώνεται με γραμμές γεμάτες απαρηγόρητη θλίψη. 

Ο επιστήθιος φίλος του Κορνέι Τσουκόφσκι, σημείωσε στο ημερολόγιο του το χρονικό εκείνων των ημερών: «Ήρθε η Λήδα (η θυγατέρα του, εκείνη που αποστήθιζε στα χρόνια του μαύρου σκοταδιού τα ποιήματα της Αχμάτοβα, του Μαντελστάμ κ.ά για να μας τα παραδώσει αργότερα Δ.Β. Τρ.)  και μου είπε «Πέθανε ο Παστερνάκ». Μου τηλεφώνησε ο Άσμους (ο μέγας ελληνιστής του 20ου αιώνα στη Ρωσία Δ. Β. Τ.). Θα τον θάψουν την Πέμπτη 2 του μηνός. Ο καιρός είναι θαυμάσιος, κάνει ζέστη, δεν φυσάει <…> οι μηλιές και οι κερασιές είναι ολάνθιστες. Νομίζω πως ποτέ ξανά στο παρελθόν δεν είχαμε τόσες πεταλούδες, πουλιά, μέλισσες, λουλούδια και τραγούδια. Κάθομαι όλη την ημέρα στο μπαλκόνι, κάθε ώρα κι ένα θαύμα, κάθε ώρα και κάτι νέο, και εκείνος, ο υμνωδός αυτών των σύννεφων, των δέντρων, των μονοπατιών (ακόμη και στο ποίημα του «Χριστούγεννα» απεικονίζει το Περεντέλκινο)… είναι ξαπλωμένο τώρα σε ένα παλιό πτυσσόμενο κρεβάτι, κωφός και τυφλός, καταληστεμένος <…> δεν θα ξανακούσουμε ποτέ την εκρηκτική, κελαρυστή μπάσα φωνή του, δεν θα τον δούμε θριαμβευτή (πονάει πολύ το κεφάλι μου, δεν μπορώ να γράψω). Ήταν πλασμένος για θριάμβους, άνθιζε όταν τον χειροκροτούσε ενθουσιασμένο το ακροατήριο, πάνω στη σκηνή ήταν ο ευτυχέστερος των ανθρώπων, ένιωθε την ανάγκη να βλέπει τα στραμμένα γεμάτα ευγνωμοσύνη πύρινα βλέμματα της νεολαίας, η οποία ρουφούσε κάθε του λέξη, τέτοιες στιγμές ήταν καλός, ευπροσήγορος, χαρούμενος, λίγο αυτάρεσκος, αυτή ήταν η φύση του!

Όταν τον έκαναν παρία, αποσυνάγωγο, σκοτεινό εγκληματίας, ήταν σα να γεννήθηκε ξανά, άρχισε να απομακρύνεται από τους ανθρώπους <…> Θέλω να θυμίσω πόσο τον πλήγωσε όταν αυτός ο πρώτος ποιητής της ΕΣΣΔ, άγνωστος μεταξύ αγνώστων στο δωμάτιο του νοσοκομείου, όπου τον πήγαν, έγραψε

Δεν θα ξεπλύνετε με το δικό σας

Μαύρο αίμα

Του ποιητή το δίκαιο το αίμα

(πονάει το κεφάλι μου, δεν μπορώ να γράψω)

6 Ιουνίου. Ήρθε να με δει ο Β. Φ. Άσμους, ο οποίος ήταν ο μόνος από όλους τους καθηγητές και τους συγγραφείς που έβγαλε επικήδειο λόγο στον τάφο του Παστερνάκ. Ήταν ένας από τους εκτελεστές της διαθήκης του Παστερνάκ. Η σύζυγος του τού τηλεφώνησε από την πόλη ότι διαρκώς παραλαμβάνει βιβλία, δώρα, ευχαριστήριες επιστολές κλπ. Έχει φτάσει καθυστερημένη από την Αγγλία και η αδελφή του Παστερνάκ. Ο Άσμους την συνάντησε όταν εκείνη τηλεφωνούσε από το Σπίτι της Δημιουργίας. Θα μείνει στο σπίτι της Ζιναΐντα Νικολάγιεβνα. Όταν μετά το θάνατο του Παστερνάκ του έκαναν ακτινογραφία, είδαν πως ο καρκίνος του πνεύμονα, είχε καταστρέψει εντελώς τα πνευμόνια του. Ο Παστερνάκ δεν ένιωθε τίποτα. Μόνο στις 6 Μαΐου είχε πει στον Άσμους: «Έχω ένα πόνο στα πλευρά!»

Ο Κορνέλι Ζελίνσκι, με απαίτηση του οποίου το Πανεπιστήμιο της Μόσχας απέλυσε τον Βσέβολοντ Ιβανόφ, επειδή ήταν φίλος με τον Παστερνάκ, έσπευσε με καθυστέρηση να αποκαταστήσει τη φήμη του. Απευθύνθηκε εγγράφως στον Πρύτανη του Πανεπιστημίου με το αίτημα: «Σας παρακαλώ να επιβεβαιώσετε πως δεν έχω υποβάλει καμία έγγραφη καταγγελία κατά του Β. Β. Ιβανόφ» Ο Πρύτανης επιβεβαίωσε: «Καμία έγγραφη αναφορά κατά του Β. Β. Ιβανόφ ο Κ. Λ. Ζελίνσκι δεν υπέβαλε». Αντίγραφα αυτής της αλληλογραφίας ο Ζελίνσκι έστειλε στον Βσέβολοντ Ιβανόφ. Την ιστορία αυτή μου τη διηγήθηκε ο Ταμάρα Βλαντισλάβοννα Ιβανόβα. Η ίδια μου είπε ότι κάλεσαν τον Άσμους στο πανεπιστήμιο και τον ανέκριναν: πώς τόλμησε να αποκαλέσει τον Παστερνάκ μεγάλο συγγραφέα.

Εκείνος απάντησε:

Είμαι συγγραφέας, μέλος της Ένωσης Συγγραφέων και υποθέτω πως είμαι σε θέση χωρίς υποδείξεις να καταλάβω ποιος είναι μεγάλος συγγραφέας και ποιο όχι.

Στη φωτογραφία οι γνωστοί αντιφρονούντες ποιητές Αντρέι Σινιάφσκι και Γιούλι Ντάνιελ

 

κουβαλούν το φέρετρο του Παστερνάκ. Την εποχή εκείνη στα σπίτια πολλών Ρώσων διανοουμένων 

υπήρχε κρεμασμένη αυτή φωτογραφία και όλοι έλεγαν: οι Σινιάφσκι και Ντάνιελ 

κουβαλούν το εδώλιο του κατηγορουμένου στο οποίο θα καθίσουν.Επιλογή κειμένων – μετάφραση από τα Ρωσικά Δημήτρης Β. Τριανταφυλλίδης©

(Visited 6 times, 1 visits today)
Close